Ngày Trùng Cửu (重阳节 – Chóngyángjié) là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng của Trung Quốc, gắn liền với ý nghĩa trường thọ, may mắn và lòng hiếu kính đối với người cao tuổi. Nếu bạn đang học tiếng Trung hoặc tìm hiểu về văn hóa Trung Hoa, việc hiểu rõ ngày Trùng Cửu là gì, nguồn gốc, phong tục và các giá trị tinh thần của ngày này sẽ giúp bạn mở rộng vốn kiến thức ngôn ngữ – văn hóa một cách sâu sắc và có hệ thống.
Ngày Trùng Cửu là gì?
Tết Trùng Cửu (tiếng Trung: 重九节 / Chóng Jiǔ jié), còn được gọi là Tết Trùng Dương (重阳节 / Chóngyáng jié), là một ngày lễ truyền thống diễn ra vào ngày 9 tháng 9 Âm lịch hàng năm.
Trong văn hóa Á Đông, số 9 (九 – jiǔ) là con số dương, tượng trưng cho trời cao, sức mạnh, trường thọ. Khi hai chữ “9” trùng nhau – gọi là “trùng cửu” – được xem là ngày của sự may mắn, trường thọ và tôn kính người cao tuổi.
Cái tên “Trùng Cửu” và “Trùng Dương” bắt nguồn từ triết lý trong Kinh Dịch.
- Số 9 được coi là số dương.
- Ngày 9/9 là sự kết hợp của hai số 9 (dương), vì thế mà có tên gọi là Trùng Cửu (hai số 9) hay Trùng Dương (hai yếu tố dương).
Ngoài ra, ngày này còn có nhiều tên gọi khác phản ánh các khía cạnh văn hóa đa dạng:
- Lễ hội leo núi (登高节 / Dēnggāo jié)
- Ngày lễ người cao tuổi (敬老节 / Jìnglǎo jié)
- Lễ thờ cúng tổ tiên (祭祖节 / Jì zǔ jié)
Nguồn gốc của ngày Trùng Cửu
Ngày Trùng Cửu xuất hiện từ thời Chiến Quốc, nhưng phát triển mạnh vào thời Đông Hán và được xem như một lễ hội quan trọng từ thời Đường – Tống.
Truyền thuyết phổ biến nhất kể về Hoàng Cảnh. Theo đó, thầy của ông là Phí Trường Phòng – một người có phép tiên, đã cảnh báo rằng vào ngày 9/9, gia đình ông sẽ gặp đại họa.
Để tránh tai ương, thầy dặn ông phải đưa cả nhà lên núi cao, tay đeo túi đỏ đựng hạt thù du, uống rượu hoa cúc rồi tối mới được trở về. Sau khi làm theo, dịch bệnh biến mất. Từ đó, ngày Trùng Cửu được xem là ngày tránh tai họa, cầu bình an, sức khỏe.
Ý nghĩa của ngày Trùng Cửu trong văn hóa Trung Quốc
Ngày Trùng Cửu mang nhiều lớp ý nghĩa sâu sắc:
Ngày của trường thọ và tôn kính người già
Từ năm 1989, Trung Quốc còn chọn đây là Ngày Người Cao Tuổi (敬老节 – Jìnglǎo Jié). Vào dịp này, con cháu thường:
- Thăm hỏi ông bà, cha mẹ.
- Tặng quà và chuẩn bị bữa cơm đoàn viên.
- Tham gia các hoạt động cộng đồng dành cho người già.
Đây cũng là dịp để nhắc nhở thế hệ trẻ biết tri ân và hiếu thuận – một giá trị cốt lõi của văn hóa Á Đông.
Biểu tượng của may mắn và năng lượng dương
Trong quan niệm âm dương:
- Số 9 thuộc dương.
- Mùng 9 tháng 9 là trùng dương, đạt cực thịnh.
Vì vậy, người Trung Quốc tin ngày này mang lại:
- Vận may.
- Sức khỏe.
- Sự thăng tiến.
- Năng lượng tích cực.
Ngày hướng về thiên nhiên – mùa thu
Trùng Cửu diễn ra vào mùa thu – mùa của:
- Hoa cúc nở rộ.
- Thời tiết mát mẻ, trong lành.
- Mùa thu hoạch.
Vì vậy, người dân thường tổ chức nhiều hoạt động ngoài trời để tận hưởng cảnh sắc thiên nhiên.
Các phong tục truyền thống trong ngày Trùng Cửu
Leo núi (登高 / Dēnggāo)
Đây là hoạt động đặc trưng nhất, bắt nguồn từ chính điển tích của Hoàng Cảnh. Việc lên chỗ cao không chỉ giúp rèn luyện sức khỏe, hít thở không khí trong lành mà còn mang ý nghĩa tâm linh giúp tránh xa tai ương và vươn tới những điều tốt đẹp.
Thưởng thức ẩm thực
- Ăn bánh Trùng Dương (重阳糕 / Chóngyáng gāo): Loại bánh này thường có nhiều tầng, tượng trưng cho việc “thăng tiến”, “bước cao”. Ở những nơi không có núi, người ta ăn bánh này với hàm ý thay thế cho việc leo núi, vì chữ “cao” (高) trong “đăng cao” và “bánh cao” (糕) có cách đọc gần giống nhau.
- Uống rượu hoa cúc (饮菊花酒 / Yǐn júhuā jiǔ): Hoa cúc tượng trưng cho sự thanh cao và trường thọ. Rượu hoa cúc không chỉ là thức uống thơm ngon mà trong Đông y còn được cho là có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, giúp cơ thể khỏe mạnh.
Các phong tục khác
- Cài cành thù du (插茱萸 / Chā zhūyú): Thù du là một loại thảo dược có mùi thơm nồng. Người xưa tin rằng mang theo hoặc cắm cành thù du có thể xua đuổi tà ma, trừ khí độc.
- Ngắm hoa cúc (赏菊 / Shǎng jú): Vào dịp này, nhiều nơi còn tổ chức các hội chơi hoa cúc lớn. Đây là một thú tiêu khiển thanh tao, thể hiện sự yêu thích vẻ đẹp thuần khiết của loài hoa này.
- Phơi đồ mùa thu (晒秋 / Shài qiū): Ở các vùng nông thôn, đặc biệt là vùng núi, đây là thời điểm người dân phơi các nông sản thu hoạch được như ngô, ớt… tạo nên những khung cảnh rực rỡ, trở thành một nét văn hóa độc đáo.
Từ vựng tiếng Trung chủ đề Tết Trùng Cửu
Dưới đây là bảng tổng hợp một số từ vựng tiếng Trung hữu ích liên quan đến ngày lễ này:
| Từ vựng | Phiên âm | Nghĩa tiếng Việt |
|---|---|---|
| 重阳节 | Chóngyáng jié | Tết Trùng Dương |
| 重九节 | Chóngjiǔ jié | Tết Trùng Cửu |
| 登高节 | Dēnggāo jié | Tết Đăng Cao (Lễ hội leo núi) |
| 农历九月九 | Nónglì jiǔ yuè jiǔ | Ngày 9 tháng 9 Âm lịch |
| 登高 | Dēnggāo | Leo núi |
| 菊花酒 | Júhuā jiǔ | Rượu hoa cúc |
| 重阳糕 | Chóngyáng gāo | Bánh Trùng Dương |
| 茱萸 | Zhūyú | Cây thù du |
| 赏菊 | Shǎng jú | Ngắm hoa cúc |
| 敬老 | Jìng lǎo | Kính lão (Tôn kính người già) |
| 孝顺 | Xiàoshùn | Hiếu thảo |
| 长寿 | Chángshòu | Trường thọ |
Ngày Trùng Cửu trong đời sống hiện đại
Mặc dù xã hội phát triển, ngày Trùng Cửu vẫn được duy trì và đổi mới theo nhiều hình thức:
- Các trường học tổ chức hoạt động tri ân người già.
- Gia đình quây quần, đưa ông bà đi chơi.
- Người trẻ leo núi, trekking.
- Các thành phố lớn tổ chức lễ hội hoa cúc.
Ở một số nơi, ý nghĩa “kính lão – trọng hiếu” còn được nhấn mạnh hơn nhờ truyền thông và giáo dục.
Kết luận
Ngày Trùng Cửu không chỉ đơn thuần là một ngày lễ cổ truyền mà còn là sự kết tinh của những giá trị nhân văn sâu sắc: lòng hiếu thảo, sự kính trọng người cao tuổi, ước mong một cuộc sống khỏe mạnh và sự hòa hợp với thiên nhiên. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có câu trả lời đầy đủ cho câu hỏi “Ngày Trùng Cửu là gì?” và tích lũy thêm được những kiến thức bổ ích về văn hóa cũng như từ vựng tiếng Trung.
Tham khảo bài viết liên quan:
- Tìm hiểu về ngày Tết Nguyên Đán của Trung Quốc
- Nguồn gốc và phong tục ngày Tết Trung thu Trung Quốc
- Tìm hiểu về lễ hội đèn lồng tại Trung Quốc