Nằm trong chuỗi tọa đàm “Đổi mới và giảng dạy Hán ngữ tại Việt Nam” do Thanhmaihsk tổ chức, chuyên đề 1 với chủ đề: Chữ Hán và Văn hóa đã diễn ra thành công tốt đẹp. Với sự hướng dẫn, chia sẻ của PGS Phạm Ngọc Hàm, chúng ta đã biết thêm được nhiều kiến thức hay về tiếng Trung.
Và để bạn đọc được nhớ lại và củng cố kiến thức, Thanhmaihsk sau mỗi buổi tọa đàm sẽ tóm lược nội dung mỗi chuyên đề. Hy vọng sẽ là tài liệu bổ ích cho bạn đọc.
Nội dung chuyên đề 1: Chữ Hán và Văn hóa
1. Bốn nguyên tắc cấu tạo chữ Hán
Chữ Hán được cấu tạo 4 nguyên tắc sau
1.1. Tượng hình
Chữ tượng hình là những chữ được tạo nên bằng việc quan sát , tái tạo sự vật, hiện tượng bằng đường nét.
Ví dụ:
Sơn 山: 3 là số dương, tam tài Thiên Địa Nhân, đầu đội trời chân đạp đất, dọc ngang trời đất trên đời có ai, tĩnh tại
Thủy 水: hình ảnh dòng nước, tả ngạn, hữu ngạn, mềm mại, vận động
Nữ 女: định nghĩa về con gái, 2 tay giữ lấy vùng ngực, ngồi xuống khép mình, ôn nhu, thuận tòng
Nhân 人: phẩy+mác, tư thế đứng thẳng, 2 tay giải phóng, tư thế nghiêng (nhìn nghiêng), kết quả của sự phát triển, con người giải phóng đôi tay, từ bò đến đứng thẳng, đứng thẳng-sáng tạo, tầm cao, tầm nhìn, càng lên cao nhìn càng xa. Tầm nhìn cao: tìm được nhiều đồ ăn, phát hiện được kẻ thù. Đứng: tư thế tích cực nhất.
Mẫu 母: 2 nét chấm, đôi dòng sữa mẹ
1.2. Chỉ sự
Các khái niệm trừu tượng được dùng kí hiệu để thể hiện.
Ví dụ:
Chu 朱: màu đỏ, mộc + nét ngang (ngọn, ngọn nhiều nước), nét phẩy-con dao cắt vỏ cây lấy nhựa cây để nhuộm.
1.3. Hội ý
Chữ hội ý là hợp ý của từng phần lại để hình thành nghĩa mới.
Ví dụ:
Nại 耐: nhi-râu, thốn-bàn tay ý nói rằng hình phạt ngồi nhổ râu từng cái, rất lâu, kiên trì với cả người chiu hình và thi hình. Râu-đàn ông, càng cạo càng cứng- phát triển, 高而大. Thốn: bàn tay nhổ râu.
Dục 欲: ham muốn, gồm 2 yếu tốc cốc + khiếm, cốc- bông lúa, khiếm là thiếu, thiếu gạo thì đói, đói muốn ăn.
Phẩm 品: 3 cái miệng, nếm, hay ngon 成品，废品, 3 số nhiều
Nam 男: bộ lực + bộ điền, đàn ông có sức, phân công lao động, nam canh nữ chức
1.4 Hình thanh
Chữ hình thanh gồm có hai phần: một phần chỉ nghĩa, một phần chỉ thanh.
Ví dụ:
祥 cúng bằng đầu dê, đầu bò, bàn cúng, giọt máu của vật tế(bộ thị), Phúc-Họa: cầu phúc đẩy họa.
详： tường tận từ lời ăn tiếng nói
Có bộ thủ kiêm cả 2 chức năng, biểu ý kiêm hình thành: 问(ghé miệng vào cửa hỏi)，闻（ghé tai vào cửa nghe）, 闷 trái tim bị giam hãm
2. Hàm ý văn hóa của chữ Hán
2.1: Quan niệm về con người trong chữ Hán
Nhân :con người với con người, hài hòa các mối quan hệ
Nam, nữ, mẫu : phân công lao động trong xã hội, gia đình
AN 安 : Dưới mái nhà có người phụ nữ, con gái liễu yếu đào tơ, ở trong nhà- yên/ trong nhà có 1 người phụ nữ, là hạt nhân đoàn kết của gia đình, yên. Quan niêm về người phụ nữ : nữ chủ nội, 3 đảm đang (nuôi lợn, nuôi con, chiều chồng), phụ nữ khéo léo, ưu thế của người phụ nữ.
2.2: Quan niệm về thế giới thiên nhiên
THUẬN 顺 : xuyên (thủy) + hiệt (đầu), hạng là cổ. Địa hình TQ : tây cao đông thấp, nước chảy chỗ trũng thuận.
2.3: Quan niệm về giáo dục trong chữ Hán
GIÁO 教 : hiếu- đạo làm con + phản văn-roi, ý nói cái uy của người thầy. Giáo :mục đích dạy, nội dung dạy, phong cách dạy.
2.4: Quan niệm về pháp luật trong chữ Hán
Hình 刑: khai+đao, thể hiện ý hành hình
Pháp 法: Địa hình TQ tây cao đông thấp, thủy + khứ (Hán cổ: rời xa). Nước chảy 1 chiều, làm theo phép công. Pháp-đọc chệch thành phép.
Tội 最: Võng (cái lưới)+ làm trái pháp luật (Phi), sa vào lưới bị bắt. Lưới trời (trên chụp xuống)
Buổi chia sẻ đã giúp người xem có thêm rất nhiều kiến thức hay! Thông tin mà ít khi tìm được trên sách vở, mang lại những tri thức thật hay về chữ Hán!
Xem lại buổi 1 tại: https://www.facebook.com/tiengtrungthanhmaihsk/videos/1498421337188205
Chuỗi tọa đàm bao gồm 8 buổi, mỗi buổi một chuyên đề và được dẫn dắt bởi các chuyên gia Hán ngữ hàng đầu Việt Nam và Trung Quốc.
Buổi thứ 2 với chuyên đề: Giảng dạy tiếng Trung chuyên ngành sẽ được tổ chức vào 19h ngày 30/10/2021 trên page Tiếng Trung Thanhmaihsk.
Các bạn cùng đón xem nhé!