Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tiếng Trung Quốc ngày càng khẳng định vị thế là một trong những ngôn ngữ quan trọng nhất thế giới. Sự phát triển của nền kinh tế Trung Quốc, cùng với nhu cầu giao lưu văn hóa, kinh tế, thương mại và ngoại giao, đã thúc đẩy mạnh mẽ quá trình nghiên cứu và giảng dạy tiếng Trung trên toàn cầu. Việt Nam, với vị trí địa lý gần gũi và mối quan hệ hợp tác sâu rộng với Trung Quốc, cũng không nằm ngoài xu hướng này.
Bài viết này sẽ phân tích các xu hướng nghiên cứu và giảng dạy tiếng Trung trên thế giới, đồng thời đánh giá thực tiễn triển khai tại Việt Nam nhằm đề xuất hướng đi phù hợp cho sự phát triển bền vững của ngành đào tạo Hán ngữ.
Xu hướng nghiên cứu và giảng dạy tiếng Trung trên thế giới
Sự gia tăng số lượng người học tiếng Trung toàn cầu
Tiếng Trung hiện là ngôn ngữ có số lượng người sử dụng nhiều nhất thế giới, với hơn 1,4 tỷ người bản ngữ. Theo thống kê của Hanban (Trung tâm Hợp tác và Trao đổi Ngôn ngữ Trung Quốc), hiện có hơn 70 triệu người nước ngoài đang học tiếng Trung, với hơn 4.000 tổ chức đào tạo ngôn ngữ này trên toàn cầu.
Sự gia tăng số lượng người học chủ yếu xuất phát từ các yếu tố:
- Tầm quan trọng của kinh tế Trung Quốc: Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, thúc đẩy nhu cầu học tiếng Trung để phục vụ thương mại, đầu tư và hợp tác quốc tế.
- Chiến lược phát triển ngôn ngữ quốc gia của Trung Quốc: Chính phủ Trung Quốc đã tài trợ nhiều chương trình đào tạo, học bổng và mở rộng các Viện Khổng Tử trên toàn cầu nhằm thúc đẩy việc giảng dạy tiếng Trung.
- Cơ hội nghề nghiệp mở rộng: Ngày càng có nhiều doanh nghiệp yêu cầu nhân sự biết tiếng Trung, tạo ra động lực lớn cho người học.
Ứng dụng công nghệ trong giảng dạy tiếng Trung
Công nghệ đang thay đổi mạnh mẽ phương pháp dạy và học tiếng Trung trên thế giới. Một số xu hướng nổi bật bao gồm:
- Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy (Machine Learning): Các nền tảng như Duolingo, LingoChinese, Pleco tích hợp AI để cá nhân hóa lộ trình học tập, giúp người học tiếp cận ngôn ngữ dễ dàng hơn.
- Học trực tuyến: Cho phép người học tiếp cận khóa học tiếng Trung từ xa, tiết kiệm chi phí và tối ưu hóa thời gian học.
- Thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR): Một số trường đại học và trung tâm đào tạo áp dụng công nghệ này vào giảng dạy, giúp học viên thực hành tiếng Trung trong môi trường giả lập chân thực.
Xu hướng đổi mới phương pháp giảng dạy
- Tăng cường giảng dạy giao tiếp: Thay vì phương pháp truyền thống tập trung vào ngữ pháp và viết chữ Hán, nhiều chương trình đào tạo hiện nay chú trọng vào kỹ năng giao tiếp thực tế.
- Phương pháp học qua tình huống thực tế: Học viên được đặt vào các bối cảnh như đàm phán thương mại, du lịch, làm việc trong môi trường doanh nghiệp Trung Quốc để rèn luyện khả năng sử dụng ngôn ngữ trong thực tiễn.
- Học tiếng Trung qua văn hóa: Kết hợp giảng dạy ngôn ngữ với các yếu tố văn hóa, lịch sử, nghệ thuật để giúp người học hiểu sâu hơn về ngữ cảnh sử dụng ngôn ngữ.
Thực tiễn nghiên cứu và giảng dạy tiếng Trung tại Việt Nam
Sự phát triển mạnh mẽ của ngành đào tạo Hán ngữ
Việt Nam là một trong những quốc gia có số lượng người học tiếng Trung tăng nhanh trong những năm gần đây bởi một vài lý do sau:
- Mối quan hệ hợp tác kinh tế Việt – Trung: Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam. Tạo nhu cầu lớn về nguồn nhân lực giỏi tiếng Trung trong các lĩnh vực kinh doanh, du lịch, xuất nhập khẩu.
- Sự gia tăng đầu tư của doanh nghiệp Trung Quốc tại Việt Nam: Nhiều công ty Trung Quốc mở rộng hoạt động tại Việt Nam, thúc đẩy nhu cầu tuyển dụng nhân sự biết tiếng Trung.
- Du lịch và giao lưu văn hóa: Trung Quốc là nguồn khách du lịch hàng đầu tại Việt Nam, kéo theo nhu cầu học tiếng Trung trong ngành dịch vụ và lữ hành.
Hệ thống đào tạo tiếng Trung tại Việt Nam
Hiện nay, nhiều trường đại học lớn như Đại học Ngoại ngữ – ĐHQG Hà Nội, Đại học Sư phạm TP.HCM, Đại học Hà Nội đều có chương trình đào tạo chuyên ngành tiếng Trung, từ bậc cử nhân đến thạc sĩ, tiến sĩ.
Ngoài ra, còn có rất nhiều trung tâm giảng dạy tiếng Trung xuất hiện, cung cấp khóa học đa dạng từ cơ bản đến nâng cao, đáp ứng nhu cầu học tập cho nhiều đối tượng khác nhau. Đồng thời, các nền tảng học tiếng Trung trực tuyến như Tiếng Trung Dương Châu, ChinesePod, HelloChinese đang ngày càng phổ biến tại Việt Nam.
Thách thức trong giảng dạy và nghiên cứu tiếng Trung tại Việt Nam
Dù có sự phát triển mạnh mẽ, lĩnh vực giảng dạy tiếng Trung tại Việt Nam vẫn đối mặt với một số thách thức:
- Thiếu giáo trình chuẩn hóa phù hợp với người Việt: Hầu hết giáo trình tiếng Trung hiện nay được biên soạn theo chương trình quốc tế, chưa thực sự phù hợp với đặc điểm của người học Việt Nam.
- Chất lượng giảng viên chưa đồng đều: Mặc dù số lượng giáo viên dạy tiếng Trung tăng lên, nhưng không phải ai cũng được đào tạo bài bản về phương pháp giảng dạy.
- Ứng dụng công nghệ trong giảng dạy chưa phổ biến: So với các nước tiên tiến, việc tích hợp công nghệ vào giảng dạy tiếng Trung tại Việt Nam vẫn còn hạn chế.
Viện Bác Nhã – Nghiên cứu và ứng dụng phương pháp dạy học tiếng Trung tại Việt Nam
Xuất phát từ các hoạt động chuyên môn và nghiên cứu phát triển tại TMEDU, Viện Nghiên cứu Bác Nhã là đơn vị tiên phong tại Việt Nam trong lĩnh vực nghiên cứu Hán ngữ.
Viện không chỉ dẫn đầu trong nghiên cứu mà còn định hướng đào tạo giảng viên tiếng Trung theo các chuẩn mực quốc tế, đồng thời tích hợp những mô hình giảng dạy tiên tiến của giáo dục toàn cầu, mang lại lợi ích thiết thực cho cả người dạy và người học.
- Bản địa hóa giáo trình tiếng Trung: Xây dựng giáo trình phù hợp với người Việt, giúp học viên tiếp cận ngôn ngữ dễ dàng hơn.
- Thúc đẩy phát triển phương pháp giảng dạy và nâng cao chất lượng giáo viên Hán ngữ tại Việt Nam.
- Tổ chức chuyên khảo 1 năm.
- Đồng hành cùng 02 COP và các khoa tiếng Trung tại các trường đại học trong mảng Nghiên cứu Khoa học.
Giảng dạy và nghiên cứu tiếng Trung đang trở thành xu hướng quan trọng trên toàn cầu, trong đó Việt Nam cũng không nằm ngoài sự phát triển này. Nắm bắt xu hướng thế giới và cải thiện thực tiễn giảng dạy tại Việt Nam, Viện Bác Nhã góp phần tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ nhu cầu giao thương, văn hóa và hội nhập quốc tế.